Το έθιμο αναβιώνει κάθε χρόνο την Τρίτη του Πάσχα, στον Ιερό Ναό της Παναγίας της Καθολικής, μία ιστορική εκκλησία της Γαστούνης και έχει τις ρίζες του στην περίοδο  της Τουρκοκρατίας.
Μετά την ολοκλήρωση  της λειτουργίας στον Ιερό Ναό της Παναγίας της Καθολικής, όλοι συγκεντρώνονται στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας  για να παρακολουθήσουν  το κάψιμο του Αράπη ή Ιούδα.
Από το ψηλό καμπαναριό κρέμονται δύο φιγούρες, η μεγαλύτερη από τις οποίες απεικονίζει τον γνωστό σε όλους «Αράπη», ο οποίος κρατάει και ένα χαρτί με κάποιο επίκαιρο σχόλιο. Μετά το τέλος της Θείας λειτουργίας, οι παρευρισκόμενοι απομακρύνονται από το καμπαναριό αφού σε λίγο οι φιγούρες που είναι γεμάτες με εκρηκτικά θα πάρουν φωτιά. Όλοι περιμένουν με αγωνία την μεγάλη έκρηξη. Τα περισσότερα εκρηκτικά βρίσκονται στο κεφάλι και αφού καεί περιστρεφόμενο το σώμα, ακολουθεί η μεγάλη έκρηξη. Οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα και  ακολουθεί η περιφορά της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας στους δρόμους της Καθολικής. Την εικόνα μεταφέρουν στους ώμους τους κάτοικοι της περιοχής και μέλη των πολιτιστικών συλλόγων "Οι Ρίζες μας" και "Η Αρχαία Ήλις".

Η ιστορία του εθίμου

Βαθιά στους αιώνες χάνεται το έθιμο του καψίματος του «Αράπη». Σύμφωνα με τον θρύλο, ο Πασάς θέλοντας να τιμωρήσει του Έλληνες για την ανυπακοή τους έστειλε έναν «αράπη» με την εντολή να καταστρέψει την Ιερή Εικόνα της Παναγίας στην Καθολική της Γαστούνης. Όμως καθώς ετοιμαζόταν να της φέρει το πρώτο χτύπημα, εξαφανίσθηκε?

Το παραπάνω γέμισε τρόμο τους υπόδουλους Έλληνες, καθώς πίστευαν ότι η οργή του Πασά θα ξεσπάσει πάνω τους. Έτσι όλοι οι Χριστιανοί της περιοχής ξενύχτησαν, προσευχόμενοι. Το επόμενο πρωί, ο «Αράπης» βρέθηκε αναίσθητος στα σκαλιά της εκκλησίας», ενώ στα χέρια του κρατούσε ένα κλαδί φοίνικα. Όταν συνήλθε, διηγήθηκε μια ιστορία που έκανε όλους να μιλήσουν για θαύμα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με όσα είπε ο Τούρκος στρατιώτης, μόλις πήγε να χτυπήσει την εικόνα, η Παναγία εμφανίσθηκε μπροστά του και τον μετέφερε στην Αραβία. Εκεί συναντήθηκε με την αδελφή του Πασά, η οποία του έδωσε και το κλαδί του φοίνικα για να το δώσει στον αδερφό της. Μόλις ο Πασάς έμαθε την ιστορία, χάρισε τον ναό στους κατοίκους της περιοχής και από τότε σταμάτησε να τους ενοχλεί και να τους απειλεί.

Βίντεο της ΟΡΤ

1/9